Explosieveiligheid: Hoe explosieve situatie voorkomen

In de media zijn  genoeg voorbeelden te vinden waarbij een explosieve situatie is ontstaan. Een explosie met alleen maar materiële schade is puur geluk. Vaak zijn er slachtoffers te betreuren, waarbij collega’s, hun naasten en het bedrijf in een klap in het ongeluk worden gestort.

Waardoor ontstaat nou zo’n explosie?

De combinatie van stof, zuurstof en een ontstekingsbron kan tot een explosie leiden. Herken gevaarlijke stoffen op de werkvloer in het kader van explosieveiligheid. Een voorbeeld is  houtstof. Maar ook melkpoeder, suiker, textiel, kruiden en zelfs bepaalde metaaldeeltjes ontbranden snel bij een bepaalde combinatie van factoren.

Wat kun je doen om dit te voorkomen?

Is ATEX (explosieveiligheid) van toepassing in jouw bedrijf? Dan is het opstellen van een EVD (explosieveiligheidsdocument) vereist. Breng hiervoor de werkplekken met stof-, damp- en gasvorming in kaart, bepaal de verbetermogelijkheden en voer ze uit. Vergeet ook je gereedschap, kleding en apparatuur niet. Een EVD is een goed hulpmiddel, waarbij je bijvoorbeeld evalueert waarom stofvorming ontstaat, waarom stof (lang) blijft liggen en hoe dit  te voorkomen is.

Enkele adviezen voor explosieveiligheid

• Explosieveiligheidsmaatregelen nemen
  • Aangezien explosies kunnen optreden wanneer brandbare stoffen in de juiste verhouding met zuurstof en een ontstekingsbron in contact komen, is het van vitaal belang om strenge maatregelen en richtlijnen te implementeren om explosieveiligheid te waarborgen.
• ATEX-richtlijnen volgen
  • Voor bedrijven waar ATEX van toepassing is, is het essentieel om de Europese Richtlijn ATEX 153 te volgen. Deze richtlijn vormt de basis voor het opstellen van een explosieveiligheidsdocument (EVD) en is vanuit het Arbobesluit artikel 3.5 een verdiepende RI&E geworden.
• QuickScan voor beoordeling
  • Een beoordeling van de situatie en bestaande gegevens of er technische en organisatorische beheersmaatregelen nodig zijn om explosieveiligheid te waarborgen. Met vervolgstappen voor het opstellen van een EVD.
• Regelmatige actualisatie van het EVD
  • Bij veranderingen in wet- en regelgeving of wijzigingen in technische processen dien je het explosieveiligheidsdocument regelmatig te actualiseren. Maar ook wijzigingen in niet-technische aspecten, zoals organisatorische wijzigingen en het gebruik van andere stoffen (reactie producten), vragen om actualisatie. Dit zorgt ervoor dat het document in overeenstemming is met de actuele situatie en wetgeving.
• Uitgebreide beoordeling voor risico-inzicht
  • Het opstellen of actualiseren van een explosieveiligheidsdocument moet een uitgebreide beoordeling omvatten, waardoor risico’s duidelijk inzichtelijk worden gemaakt. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan het opstellen van ATEX-procedures.
• Voorlichting, instructie en bewustmaking
  • Naast het documenteren van veiligheidsinformatie, is het voorlichten van collega’s een must. Zo ook het instrueren en bewust maken van de risico’s en veiligheidsmaatregelen met betrekking tot ATEX, zowel binnen als buiten explosiezonegebieden.

Arbeidsinspectie: “Van veel organische stoffen (stoffen met koolstofatomen) en metalen (alle metalen die oxideren) is bekend dat zij als deeltjes kleiner dan 0,5 mm stofexplosiegevaar opleveren. Voorbeelden hiervan zijn suiker, veevoer, meel, granen, papier, textiel, hout, kruiden, plastics, poeders (melk, verf, metaal, chemisch), maar ook stoffen in de farmaceutica. Dit vereist extra aandacht in explosieveiligheid.”